مرتضی نی‌داوود موسیقیدان، آهنگساز و نوازندهٔ تار است که در سال 1279 در تهران به دنیا آمد. او در خانواده‌ای یهودی اهل هنر متولد شد و پدرش «بالا خان» که خود اهل موسیقی بوده و با تار و تنبک آشنایی داشت او را نزد «رمضان ذوالفقاری» (از شاگردان آقا حسینقلی) برد. مرتضی از همان کودک استعداد خود را نشان داد و مدت هفت ماه تحت تعلیم رمضان ذوالفقاری قرار گرفت و سپس نزد آقا حسینقلی به مدت دو سال و نیم مشق موسیقی کرد. بعد از آن نزد شاگرد برجسته او درویش خان، ردیف موسیقی و نواختن تار را آموخت و پس از سه سال موفق به دریافت نشان «تبرزین طلایی» مخصوص شاگردان ممتاز، شد.
نی‌داوود در اوایل ۱۳۰۴ کلاسی برای آموزش تار تاسیس کرد و نام آن را به احترام استادش، درویش گذاشت . او در یک محفل خصوص با با قمرالملوک وزیری آشنا می شود و همین امر منجر به کشف یکی از بزرگترین استعدادهای آواز ایرانی می‌شود و قمر با آموختن از او بسیاری از ترانه‌های مشهور خود را اجرا کرد. بیشتر تصنیف‌ها و آوازهای قمر از سال ۱۳۰۶ به بعد با تار مرتضی خان نی‌داوود همراه بوده‌است.
نی داوود پس از تأسیس رادیو در کنار برخی از بزرگترین هنرمندان موسیقی ایران از جمله رضا محجوبی، علی اكبر شهنازی، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی، به همكاری با رادیو پرداخت و نیز برای خوانندگان معروفی چون قمرالملوك وزیری، روح انگیز، ادیب خوانساری، جواد بدیع زاده و غلامحسین بنان تصنیف ساخته یا با آوازشان تار نواخته است. اما مشهورترین تصنیف مرتضی نی داوود که شاید بتوان کفت مشهورترین تصنیف ایرانی نیز هست ، تصنیف مرغ سحر بود كه روی شعری از مرحوم بهار ساخته شد. این تصنیف نخستین بار توسط قمر الملوك وزیری خوانده و سپس بارها خوانندگانی چون، ملوك ضرابی،نادر گلچین، فرهاد و محمد رضا شجریان آن را بازخوانی كردند.
وی در سال ۱۳۴۸ اقدام به اجرا و ضبط در حدود ۳۰۰ گوشه از ردیف موسیقی ایرانی نمود كه به دلایلی نامعلوم هنوز منتشر نشده‌اند. وی پیش درآمد اصفهان را به شیوه‌ای نو برای اركستر بزرگ تنظیم نمود كه مرتضی حنانه بر مبنای آن موسیقی سریال هزار دستان را ساخت. او در سال 1359 به آمریکا مهاجرت کرد. از دیگر آثار شاخص نی داود می توان به تصنیف «شاه من، ماه من»،تصنیف « مرغ حق»، تصنیف «آتش دل» كه استاد جلال تاج اصفهانی آن را اجرا کرد و پیش درآمد اصفهان اشاره كرد .از مشهور ترین شاگردان استاد نیز می توان به «فرهنگ شریف» اشاره کرد. استاد نی داوود در سال ۱۳۶۹ در سن نود سالگی در آمریکا درگذشت.
یک پاسخ